Bu yazımızda herkesin başına gelen “bilgisayarım çöktü format atmam lazım” sorununa cevap bulmak için ayrıntılı olarak format atma olayına değineceğiz. Nasıl format atılır, bios ayarları nasıl yapılır, format atma CD si flashı nasıl hazırlanır ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz.

   Öncelikle format atılacak bilgisayarın donanım özellikleri bilinmesi gerekir. İşletim sistemleri 32bit ve 64bit olarak iki şekilde yüklenebilir. Ayrıca hangi işletim sistemini kullanacağımızı da format atmadan önce belirlememiz gerekiyor. Şu an en güncel olan Windows 10 işletim sistemini de seçebilirsiniz veya Windows 8 ve Windows 7 işletim sistemlerini de seçebilirsiniz. Benim tavsiyem en güncel olan Windows 10 u kullanmanız. “Windows 10 u benim bilgisayarım kaldırmaz” gibi bir durum söz konusu değildir. Çünkü işletim sistemleri geliştikçe daha düşük donanımlı cihazlarda da performanslı olacak şekilde geliştiriliyor. Burada sizin dikkat etmeniz gereken nokta 32 bit işletim sistemini mi 64 bit işletim sitemini mi kurmanız gerektiğidir. Peki bunu nasıl belirleyeceğiz. Bilgisayarın ram kapasitesine göre belirleyebilirsiniz. “Bilgisayarım”a sağ tıklayarak buradan da “Özellikler”e tıklayarak bilgisayarınız donanımlarını görebileceğiniz bir pencere çıkacak karşınıza. Burada Ram kapasitesini görebilirsiniz. Ayrıca şuan bilgisayarınızda hangi işletim sistemi yüklü ve kaç bit bir işletim sistemi olduğunu görebilirsiniz.

---

   Bu bit neden önemli peki? 32 bit bir işletim sistemi yüklenen bilgisayarda sizin ram kapasiteniz 4GB ın üzerinde olsa bile işletim sistemi 32 bit olduğu için en fazla 3GB ını görecektir. 3GB dan daha yüksek bir ram kapasitesine sahipseniz 64 bit bir işletim sistemi yüklemeniz gerekiyor. 32 bit bir işletim sistemi, bilgisayar boşta çalışırken kullanılan ram miktarı ile 64 bit işletim sisteminin kullandığı ram miktarı aynı değildir. 32 bit işletim sistemi ram durumuna göre daha az bellek tüketmektedir. “64 bit işletim sistemi daha çok ram tüketiyorsa 32 bit yükleyelim o zaman” gibi bir soru aklınıza gelebilir. 64 bit işletim sitemi sizin ram durumunuza göre kullanımı kontrol eder ve belirttiğim gibi daha fazla ram i kullanmanıza olanak tanır.

   Yükleyeceğimiz işletim sistemini ve kaç bit yükleneceğini seçtikten sonra sıra geldi format atacağımız CD veya flashı hazırlamaya. CD geçtiğimiz dönemlerde çok modaydı fakat şu an ki işletim sistemlerinin boyutları büyüdüğü için birden fazla CD/DVD gerekmektedir. Bunun için hem daha hızlı hem daha kolay olan flash ile format atmayı referans olarak alalım. -Teknolojiye ayak uydurmak lazım-

– İso Dosyasını İndirme İşlemi

   Öncelikli olarak atacağımız işletim sisteminin iso dosyasına ihtiyacımız olacak. İso dosyasını burada ki adresten Windows 10 yükleme aracını indirmeniz gerekiyor. -İlla buradan mı yapmanız gerekiyor hayır tabi ki. Arkadaşınızda veya herhangi bir yerden güvendiğiniz iso dosyasıyla da ilerleyen adımları yapabilirsiniz. Biz hiç elimizde yok olarak ele alalım.- Sayfada bulunan “Aracı şimdi indirin” butonuna tıkladıktan sonra “MediaCreationTool” isminde bir dosya indirilecek. Bu dosyayı aç diyerek işleme başlıyoruz. Lisans koşullarını okuduktan sonra kabul ederek devam ediyoruz. “Başka bir bilgisayar için yükleme medyası oluştur” seçeneğini seçerek işleme devam ediyoruz.

   Karşımıza çıkan pencerede kendi bilgisayarımızda bu işlemi yapıyorsak, program bilgisayarı tanıyarak varsayılan ayarları olarak sizin bilgisayarınıza göre ayarlıyor. Siz eğer başka bir bilgisayar için bir iso dosyası oluşturacak iseniz “Bu bilgisayar için önerilen seçenekleri kullan” seçeneğini kaldırıp, mimari bölümünde 32 bit, 64 bit veya her ikisini de seçeneğini seçerek işleme devam edebilirsiniz.

   Karşımıza çıkan uyarıya tamam diyerek devam ediyoruz. Sürüm değiştirdiğimiz için lisans anahtarını tekrar girebilirsiniz diyor. Karşımıza çıkan pencerede istersek direk flashı takarak format atmaya hazır olacak şekilde flashı hazırlayabilir, isterseniz iso dosyası oluşturup daha sonra flashı format atmaya siz hazırlayabilirsiniz. Biz hem elimizde bulunan bir iso dosyasını, hem de diğer işletim sistemi iso dosyaları varsa onları da formata hazır hale nasıl getirebiliriz buna bakmak istiyoruz. İso dosyası seçeneğini seçerek ileri diyoruz.

İso dosyasının kaydedileceği yeri seçtikten sonra dosya indirilmeye başlıyor. İndirme işlemi bittikten şimdi flashımızı hazırlayalım.

– Flash’ı Format Atmaya Hazırlama

    Sıra geldi flashı hazırlamaya. Burası önemli(!) dikkatli bir şekilde okumanızı tavsiye ediyorum. Daha önceden iso dosyasını DVD ye yazdırdıktan sonra işlem bitiyordu. Fakat şimdi sistemin daha hızlı açılması için birkaç ayar yapmamız gerekecek. Burada UEFI kurulum diye tabir edilen eski bioslara göre çok daha hızlı bir bios olan UEFI Windows kuracağız. -Bana uğraş çıkarma demeyin UEFI Bios ile bilgisayarınız çok daha hızlı açılıp kapanabilecek.- Flashı hazırlamak için bir programa ihtiyaç duyacağız. Programın ismi Rufus. Buradaki adresten indirebilirsiniz.

   Program indikten sonra kurmaya gerek olmadan açabilirsiniz. Programı ilk açtığınızda flashınız takılı ise tanıyarak varsayılan ayarlar ile karşınıza gelecektir.

   Bizim burada yapmak istediğimiz UEFI Windows kuracağımız için “Disk bölümü düzenle ve hedef sistem türünü” değiştirmek olacak. Bu bölüme tıkladığımızda karşımıza iki, üç seçenek çıkıyor. İlk sırada çıkan varsayılan olarak gelen seçenek. Eski bir bilgisayara Windows kuracaksanız veya UEFI bir kurulum yapmayacaksanız bu seçeneği seçebilirsiniz. UEFI bir kurulum yapmak için ise iki seçeneğimiz var. MBR bölüm düzeni ve GPT bölüm düzeni. İki seçeneğide seçebilirsiniz fakat biz en güncel bölüm düzeni olan GPT bölüm düzenini seçeceğiz. Seçim yaptıktan sonra sağ altta bulunan CD şeklinde olan bölüme tıklayarak Windows 10 iso dosyamızı indirdiğimiz konumdan seçiyoruz. Seçme işlemi yapıldıktan sonra sizin seçtiğiniz ayarların değişmediğinden emin olun. Bazen GPT bölümü değişebiliyor. Eğer değişmişse tekrar GPT bölümünü seçin.

   Gerekli işlemler yapıldıktan sonra Başlat diyerek işlemi başlatıyoruz. Karşımıza “flashın içerisindeki tüm bilgiler yok edilecektir” uyarısı çıkacak. Tamam diyerek devam ediyoruz.-Flashın içindeki bilgiler tamamen silinecektir. Önemli bilgileriniz varsa başka bir yere kopyalamanız iyi olur.- Tamam dedikten sonra yazma işlemi başlayacak. Küçük bir ipucu, eğer flashınız Usb 3.0 ise ve bilgisayarınızdan Usb 3.0 olan porta(genelde içi mavi renkli giriş olur) takarsanız işleminiz daha hızlı gerçekleşir. Yazma işlemi bittiğinde kapat diyerek flashı kapatıyoruz. -Windows 7 bir kurulum yapacak iseniz adımlar aynı, GPT bölümü yerine Varsayılan olarak gelen ilk seçeneği seçebilirsiniz.-

– Bios Ayarları

   Daha önceden karmaşık olan bu bölüm artık daha da kolay bir hal aldı. Şimdi daha kolay fakat bilgisayarınız daha önceden bir UEFI kurulum yapılmış ise.. Hazırlanan flash bilgisayarda takılı iken yeniden başlatıyoruz. Eğer bilgisayarınızda UEFI bir işletim sistemi zaten varsa yeniden başlatma işlemini “shift” tuşuna basılı iken gerçekleştiriyoruz. Karşımıza çıkan ekrandan “Sorun gider”>> “Gelişmiş seçenekler”>>> “UEFI donanım yazılım ayarları” seçeneğine tıkladıktan sonra bilgisayar yeniden başlayacak ve bios ekranı karşımıza gelecek.

   (Bu işlem, UEFI kurulumu olan bilgisayarlar ve hali hazırda bir sistemi olan bilgisayarlar içindir.) Eğer bilgisayarınızda kurulu bir işletim sistemi yoksa, bilgisayar açılırken bios ekranına erişmeniz gerekiyor. Bunun için bilgisayarınız marka ve modelini internette aratarak “xxxxxxx bios ekranına nasıl erişilir” şeklinde bulabilirsiniz. Açılış ekranında da kısa sürede olsa ekranın alt kısımlarında belirtilebilir. Bazı firma bilgisayarlarda genellikle F2, F9, Delete, Esc Tuşları ile bios ekranına erişim sağlanabiliyor. Yeni nesil bilgisayarlarda biosa hiç girmeden hızlı boot menüsü yardımı ile -yine bu ekrana ulaşmak için açılış ekranında alt kısımda ilgili tuşlar belirtiliyor.- UEFI olarak hazırladığımız flashı seçerek yükleme işlemine başlayabiliriz. Eğer flash görünmüyorsa bilgisayarın bios ekranına girerek UEFI Boot bölümünü etkin hale getirmemiz gerekiyor.

   Bios ekranına ilgili tuş ile girdikten sonra menülerden boot bölümüne geliyoruz. Burada ilk sırada bulunan boot seçeneğini hazırladığımız UEFI flashı ile değiştiriyoruz.

   Daha öncede belirttiğim gibi biosda UEFI Boot ayarı “Disable” yani kapalı ise bunu “Enable” açık hale getirmeniz gerekiyor. Değiştirme işlemi bittikten sonra Exit bölümüne geliyoruz ve burada bulunan “Save and Reset” -değişiklik gösterebiliyor bios dan biosa- diyerek kaydedip çıkıyoruz. Bu işlem sonucu bilgisayar yeniden başlayacak ve USB den boot ederek Windows 10 yükleme ekranı karşımıza gelecektir.

– Hazırladığım Usb Boot Etmiyor

1. Birinci neden bios ekranından UEFI bios seçeneğinin aktif olmaması. Bu seçenek aktif olmadığında bilgisayar normal bios ile boot etmeye çalışacağı için hazırladığımız flashı görmeyecektir.
2. İkinci sorun flashı hazırlarken iso dosyasını seçtikten sonra seçtiğimiz ayarların değişmesi. Bu ayarları iso dosyası seçildikten sonra tekrar kontrol edilip başlatma işlemine o şekilde geçilmelidir.
3. USB portu hazırladığımız flashı  tanımamış olabilir. Farklı bir USB portuna takılarak USB nin okunduğundan emin olduktan sonra format atma işlemine geçilmelidir.
4. Bilgisayarımızın UEFI desteği olmayabilir. Bazı eski bilgisayarlarda UEFI desteği olmayabilir. Bu nedenle hazırladığımız flash okunmayacaktır. Herhangi bir şekilde tekrar okumamazlık sorunu olursa yorumlardan bana ulaşabilirsiniz.

İpucu: Bilgisayarınız flashtan boot etmeye başladığında boot edilirken Windows logosu yerine bilgisayarınız markası geliyorsa UEFI kurulumu doğru yapıyorsunuz demektir. Aksi halde UEFI Boot yapmış olmuyorsunuz.

– Format Atma işlemi / Disk biçimlendirme

   Buraya kadar yolun yarısı bitti sayılabilir. Karşımıza gelen ekranda herhangi bir değişiklik yapmayacaksanız ileri diyerek devam ediyoruz. Lisans koşullarını kabul ediyoruz. Lisans anahtarı bölümü gelirse daha sonra yapmak için atla diyebilir yada lisans anahtarınızı girip devam edebilirsiniz. Windows 7 veya Windows 8 iso dosyaları için burada Windows sürümü seçimi yapılabilir. Sürüm Windows 8 Pro, Windows 8 Enterprise vs. gibi. Bunların yanında (x86) ve (x64) değerlerini görebilirsiniz. Yazının başında bahsettiğimiz 32 bit ve 64 bit seçimini buradan da yapabilirsiniz bu sürümlerde. (x86) 32 bit işletim sistemini, (x64) ise 64 bir işletim sistemini temsil etmektedir. Size uygun sürümü seçerek devam edebilirsiniz.

Seçim işleminden sonra karşımıza çıkan ekranda özel bölümü seçerek diskleri biçimlendireceğimiz yere geçeceğiz.

   Burada bilgisayarda bulunan disklerimizi görüyoruz. Bizim için önemli olan sistem diski. Hard diskinizi C:/ ve D:/ olarak ayırdıysanız D:/ bölümünü silmeyebilirsiniz. Ama -dikkat (!)- D:/ bölümündeki dosyaları taratarak temiz olduğundan emin olmanızda fayda var. Aksi halde virüslü dosyalar varsa format sonrası tekrar bulaşabilir. Sistem diskini ekranda “Sürücü 0 Bölüm 1” diye görebilirsiniz. Sürücü 0 sizin sistem diskiniz. Eğer bilgisayarda iki tane hard disk varsa burada da “Sürücü 1 Bölüm 1” olarak görülecektir. Daha önceden hard disklerinizin bölümlerine isim verdiyseniz, burada görebilir ve C:/ bölümünü bu şekilde bulabilirsiniz.

   Bölümü bulup seçili hale getirdikten sonra aşağıda bulunan seçeneklerden “Sil” seçeneğini seçiyoruz. Aslında disk biçimlendirme diye bahsediyoruz fakat biçimlendirmek bölümün içindekileri siler. Bizim amacımız bütün bölümleri silerek yeni bölümler oluşturarak daha temiz bir format işlemi olacaktır. Çıkan uyarıya tamam dedikten sonra silme işlemi tamamlanıyor fakat diğer bölümler duruyor. Bu alanlar işletim sisteminin daha düzgün çalışması kendine özel oluşturduğu alanlar. Bu alanları da silerek tam bir ayrılmamış alan oluşturacağız. Yeni işletim sistemi yüklenirken bu alanlar ve diğer alanları da (aman dikkat, D:/ bölümünde belgeleriniz varsa bu bölüme dikkat edin) otomatik oluşturulacaktır.

   Bu bölümlerde silindikten sonra ayrılmamış bir alan ve eğer silmediyseniz D:/ bölümü görünecektir. D:/ bölümünü de sildiğiniz de hard diskinizin kapasitesi kadar ayrılmamış alan göreceksiniz. (D:/ bölümüne ne ad verdiyseniz burada o ad ile görünecektir.) Bu alanı seçtikten sonra aşağıdaki seçeneklerden “Yeni” seçeneğine tıklıyoruz. Burada bize ne kadarlık bir bölüm oluşturmak istediğimiz sorulacak. Örneğin 250GB kapasiteli bir hard diski 2 bölüme bölmek istiyorsanız, bölümleme alanına 125000 yazarak “tamam”a basıyoruz. Bir uyarı ile karşılaşabilirsiniz. Biraz önce sildiğimiz eski bölümden kalan sistem alanlarını yeniden oluşturacağını iletiyor. Tamam dedikten sonra 125GB lık alanınız oluşturulmuş olacaktır.

   Diğer ayrılmamış alana da tekrar 125000 yazarak tamam diyoruz. Artık alanlarımız oluşturuldu. Oluşturduğumuz birincil olan alanı seçerek devam diyoruz. Diğer alanları seçmenize sistem zaten izin vermeyecektir. -Farklı bir hard diske yüklemediğiniz takdirde.- Windows dosyaları yüklenmeye başladı artık.

   Yükleme işlemi bittiğinde bilgisayar yeniden başlatılacak açılışta sizden istenen bilgileri girmenizi isteyecek. Yine lisans anahtarını sizden isteyebilir. Sol alttan daha sonra diyerek geçiş yapabilirsiniz. Kullanıcı adınızı ve isterseniz parola işlemlerini de oluşturarak devam edebilirsiniz. İşletim sistemi ilk açılış dosyalarını hazırladıktan sonra artık masaüstüne gelmiş bulunuyorsunuz.

---

   Format atma işlemini de bu şekilde tamamlamış oluyoruz. Aklınıza takılan sorular veya sorunlar olursa yorum bölümünden iletişime geçebilirsiniz. Diğer yazılarda görüşmek üzere kendinize iyi bakın ?